Narodni heroj Ratko Pavlović Ćićko sa drugovima u Španiji; Učenici OŠ „Ratko Pavlović Ćićko“ iz Prokuplja obeležavaju dan škole. Izvor fotografije: Wikimedia
Ratko Pavlović Ćićko je rođen u Berilju kod Prokuplja 1. marta 1913. godine. Odrastao je sa majkom, bratom i sestrom jer je otac, kao ranjenik sa Solunskog fronta, umro 1918. tokom boravka srpske vojske u Bizerti u Tunisu. Osnovnu školu i pet razreda gimnazije završio je u Prokuplju da bi se zatim preselio u Beograd. Maturirao je u Leskovcu 1933. godine nakon čega se vraća u Beograd gde upisuje Pravni fakultet. Iste godine primljen je u tada ilegalnu Komunističku partiju Jugoslavije. Školske 1935/1936. godine nastavlja studije u Pragu u kom se družio sa mnogim jugoslovenskim studentima, kasnije velikim revolucionarima kao što su bili: Branko Krsmanović, Mirko Kovačević, Veljko Vlahović, Lazar Udovički.
Kada je 1936. godine izbio Španski građanski rat, Vlada Španske republike pozvala je sve antifašiste da se u redovima internacionalnh brigada pridruže španskom narodu u borbi protiv fašizma. Iste godine Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije pozvao je sve komuniste i antifašite da se uključe u odbranu Republike u Španiji. Rukovodstvo Komunističke partije Jugoslavije ovlastilo je Veljka Vlahovića i Ratka Pavlovića Ćićka da organizuju akciju za dobrovoljni odlazak jugoslovenskih komunista i antifašista koji su pohađali Praški univerzitet u Španiju. Ratko Pavlović Ćićko je stigao u Španiju januara 1937. godine. U Španiji je boravio do marta meseca 1939. godine kada je sa grupom jugoslovenskih interbrigadista prešao u Francusku. Jugoslovenski „Španci“ koji su u to vreme prešli u Francusku nisu bili u mogućnosti da se vrate u Jugoslaviju jer su jugoslovenske vlasti odbijale da izdaju dozvole za povratak jugoslovenskih dobrovoljaca u zemlju. Uslovi za povratak jugoslovenskih dobrovoljaca iz Španskog građanskog rata, koji su se nalazili u logorima širom Francuske, u Jugoslaviju su se stvorili tek sa širenjem Drgog svetskog rata u Evropi. Ratko Pavlović Ćićko je uspeo, suprotno direktivama rukovodstva Komunističke partije Jugoslavije, a uz pomoć porodičnih veza, da se vrati u Jugoslaviju aprila meseca 1940. godine.
Početak Drugog svetskog rata u Jugoslaviji zatekao ga je kao mobilisanog pripadnika jedne od jedinica Treće armije na jugoslovensko-bugarskoj granici. Nakon brzog sloma armijske grupacije unutar koje je ratovao, Ćićko je oko sebe okupio vojnike iz južne Srbije i sa njima krenuo iz Makedonije u rodnu Toplicu gde je uživao veliki ugled. Ratko Pavlović Ćićko je bio jedan od organizatora Topličkog partizanskog odreda. Poginuo je kao komandant Drugog južnomoravskog partizanskog odreda u borbi protiv bugarskih jedinica kod sela Strezimirovci, 26. aprila 1943. godine.
Maja meseca 1943. Ratkova majka Petrana dobila je pismo od Štaba Drugog južnomoravskog partizanskog odreda u kome je, između ostalog pisalo: „Pao je tvoj sin Ratko Pavlović, poput slavnih srpskih vitezova te ponosno i gordo stegni srce i ne puštaj suze. Suze ne prolivaj – njegova smrt je uzvišena. Iz krvi tvoga sina nići će zlatna slova na stranicama srpske istorije, po parkovima veličanstveni spomenici“.
Ratko Pavlović Ćičko odlikovan je posthumno Ordenom marodnog heroja Jugoslavije 9. maja 1945. godine, „za osvedočena herojska dela“.
Iskustvo Španskog građanskog rata, Ratko Pavlović Ćićko, koji je još od studentskih dana pisao poeziju, pretočio je u pesmu koju je napisao još tokom boravka u Španiji. Ćićkova pesma „Drugovima iz Andaluzije i Asturije“ ili „Nisam sam“ objavljena je u Barseloni, u knjizi „Krv i život za slobodu“, daleke 1938. godine. Jedan njen deo glasi:
Ja sam seljak sa Balkana,
Ja sam sin balkanskih gora,
I balkanskih polja.
Mi putujemo i smejemo se zajedno
Mi se razumemo.
Mi se na ovim brdima,
Borimo za sreću i slobodu,
Milog nam Balkana i drage Španije.
dra Sanja Petrović Todosijević
Izvori:
Serijal Likovi revolucije. Ratko Pavlović Ćićko, TVB 1980.