Anti-antifašisti, neofašisti, podržavaju rehabilitaciju Milana Nedića. Izvor fotografije: Lupiga.
Tokom 1980-ih sve do prve decenije 2000-ih u Srbiji je bio veoma snažan talas osporavanja antifašističke borbe jugoslovenskih naroda, dakle i borbe srpskih antifašista. Ta borba predstavljana je kao uzaludna, a u ekstremnim interpretacijama i kao antisrpska. U okviru ovog narativa naročita kritika bila je upućivana na račun partizana i komunista. Redovno je kao “argument” isticano da su jugoslovenski komunisti, znajući za stravične mere odmazde, ipak organizovali otpor, čiji je navodni cilj bio da strada što više srpskog stanovništva. Razume se, za ovakve tvrdnje ne postoji nikakvo utemeljenje.
U nešto manje oštrom tonu, kritika je upućivana i na račun Mihailovićevih četnika, koje su zagovornici anti-antifašizma takođe smatrali za pokret otpora. Ipak, poučeni porukom Nikolaja Velimirovića da se treba moliti za “tri srpska mučenika” (M. Nedića, D. Ljotića i D. Mihailovića), koji su u ratu činili korpus tzv. “nacionalnih snaga”, anti-antifašisti su u manjoj meri reči kritike upućivali na račun navodnog antifašizma ravnogorskog pokreta.
Istorijski favoriti anti-antifašizma u Srbiji bili su general Milan Nedić i Dimitrije Ljotić. Njihove istorijske uloge su predstavljane kao uzorne, patriotske i “nacionalno-odgovorne”, uz relativizovanje njihove uloge u zločinima, pa čak i uz odobravanje brutalnih antikomunističkih (antipartizanskih) mera i akcija. U celini je prihvatana ideologija tzv. “domaćinske Srbije”, svojevrsna etničko-pravoslavna politička ideologija zasnovana na partijarhalnosti, politizaciji pravoslavlja, na monarhizmu, klerikalizmu (“simfonija” vlasti države i crkve). Predstavljajući antifašiste-komuniste kao veće neprijatelje srpskog naroda od samih fašista, anti-antifašisti su ponavljali rasističke koncepcije o navodnom očuvanju “biološke supstance” srpskog naroda u vreme Drugog svetskog rata, mestimično forsirajući i određene eugeničke ideje u svojim časopisima.
U drugoj deceniji 21. veka anti-antifašizam je u ovom obliku donekle odumro, a njegovi glavni predstavnici, u najvećoj meri oduševljene pristalice savremenog ruskog režima, uglavnom pod uticajem veličanja sopstvenog antifašizma u Rusiji, promenili su ideološki narativ: okrenuli su se falsifikovanju i nacionalizaciji antifašizma u Jugoslaviji, navodeći da su Srbi jedini južnoslovenski “antifašistički narod”, pokazujući i dalje razumevanje za “istorijsku žrtvu” Milana Nedića, ali stavljajući akcenat na “dvostruki srpski antifašizam” (ravnogorski i partizanski). U aistorijskoj konstrukciji srpski partizani (drugih kao da nije ni bilo) takođe su pronašli svoje priznato mesto, ali odvojeni u potpunosti od svog vrhovnog komandanta, J. B. Tita, kojeg zagovornici ove nove forme falsifikovanja istorije i dalje smatraju za glavnog neprijatelja srpskog naroda iz dramatične ratne epohe (1941--1945) kao i iz posleratnog perioda.
Literatura:
Todor Kuljić, „Istoriografski revizionizam u poslesocijalističkim režimima“, Balkanski rašomon. Istorijsko i literarno viđenje raspada SFRJ, Beograd 2002; Todor Kuljić, Prevladavanje prošlosti: uzroci i pravci promene slike istorije krajem XX veka, Beograd 2002; Jovan Byford, Denial and Repression of Antisemitism. Post-Communist Remembrance of the Serbian Bishop Nikolaj Velimirović, Budapest-New York 2008.