Poziv za priključenje radnoj grupi koja se bavi analizom zvaničnih istorijskih narativa kroz udžbenike koji su u različitim vremenskim periodima sve do danas bili (ili još uvek jesu) u opticaju na teritoriji bivše Jugoslavije. Polazini material za radionice, udžbenici osnovnih i srednjih škola, kao i predložen metodološki pristup deo su biblioteke i projekta Istorije u raspravi (više o projektu biblioteci dato je na kraju teksta).
Tema koja je za sad stavljena u fokus je kolaboracija u II svetskom ratu, čiji je sadržaj pretrpeo možda najdrastičnije izmene u poslednje dve decenije sprovođenja istorijskog revizionizma.
Poslednjih decenija svedoci smo procesa revizije zvaničnih istorijskih narativa na prostoru cele bivše Jugoslavije. Dok su revizije istorijskih narativa sastavni deo rada istoričara, ono u čemu se ove revizije najviše očituju jesu apriorne zamene pozicija nekadašnjih pozitivnih i negativnih istorijskih aktera - oni koji su ranije bili smatrani neprijateljima društvenog poretka, te osuđivani kao saradnici okupatora sada se posthumno rehabilituju i shodno potrebama restauracije kapitalizma i sprovođenja privatizacija svega stečenog i izgrađenog društvenim radom tokom perioda socijalizma. Oni se proglašavaju nepravednim žrtvama i braniocima „normalnog“ kapitalističkog poretka, istorijski zasnovanog na eksploataciji i kolonijalnoj dominaciji a koji se inače već decenijama restaurira u svim bivšim jugoslovenskim zemljama. Sa druge strane značaj prethodnih ideja i učinaka socijalizma kao i uloga njihovih glavnih nosilaca i aktera relativizuje se i revalorizuje sa stanovišta vrednosti koje su bazirane na potrebama restauracije nacionalne države i ideala parlamentarne demokratije koja će ispostavilo se, biti tek paravan predatorskom kapitalizmu i vladavini manje ili više nacionalistički obojene kompradorske elite. Jasno je da se kroz ovu zamenu uloga istorijskih aktera učvršćuje jedan društveni poredak koji ima svoj kontinuitet u predratnom kapitalizmu, imperijalnim politikama svetske dominacije kapitala i kolonijalizmu, čija je na ovim prostorima jedina pažnje vredna interupcija bila SFRJ. Kao zemlja koja je u naporima da izgradi društvo bazirano na socijalističkim principima samoupravljanja i društvene svojine koji su (i pored svih svojih lutanja, problema i mana) činili najznačajni otpor stihijskom delovanju kapitalistških odnosa, društvene eksploatacije i socijalnih nepravdi, SFRJ i njeni osnivači (a na neki način i najveći deo stnovništva) jednostavno moraju u novoj istorijskoj nauci biti proglašeni negativcima.
Ova radionica baviće se analizom i poređenjem tekstualnog i vizuelnog predstavljanja teme kolaboracije, odnosno saradnje domaćih organa vlasti, institucija i drugih društvenih, političkih i ekonomskih aktera sa okupatorskim osovinskim silama, iz nekadašnjih i danas korišćenih udžbenika istorije za III i IV razred srednjih škola, kao i dodatnog materijala priprema za časove. Izabrani segmenti udžbenika biće podvrgnuti sadržinskoj, lingvističkoj i vizuelnoj analizi dok će se materijal obrađivati manuelno uz korišćenje kolažne tehnike u novu publikaciju/priručnik koji bi trebao poslužiti daljem bavljenju ovom temom na časovima, radionicama, itd.
Za sada je planirano je izvođenje 6 termina u mesecu junu i julu. Termini su uglavnom subotom od 12.30 u prostorijama Saveza antifašista, ul. Radoslava Grujića 11a.
Prijave za učešće: skolaantifasizma@gmail.com
Fond namenjen radionicama iz projekta Škole antifašizma biće podeljen među učesnicima za prozvedene intervencije i analize koje se mogu realizovati individualno ili u grupama.
------
Istorije u raspravi
Istorije u raspravi dugoročni je projekat čije osnovne elemente čini istoimena biblioteka udžbenika istorije i serija konsekutivnih radionica koje se bave izučavanjem i uporednom analizom udžbenika sadržanih u biblioteci, na kojima se kroz kolaborativni rad kreiraju nove publikacije fanzinskog tipa.
Biblioteku čini kolekcija od trenutno oko tri stotine udžbenika istorije koja se stalno aktualizuje. Njena primarna funkcija sastoji se u pružanju šireg uvida u mehanizme koncipiranja zvaničnih istorijskih narativa u region i da bude dostupna za konsultaciju široj publici zainteresovanih kao i istraživačima u ovoj oblasti. Fizička biblioteka, trenutno smeštena u prostorijama organizacije Učitelj neznalica i njegovi komiteti ima i svoj digitalni katalog koji je dostupan putem interneta, a sukcesivno se radi i digitalizacija knjiga tako da je njen sadržaj u velikoj meri isto tako dostupan elektronskim putem.
U okviru projekta periodično se organizuju radionice koje se bave izučavanjem i uporednom analizom udžbenika sadržanih u bilblioteci. Kroz kreativni zajednički rad svih učesnika kompiliraju se nove publikacije koje su ujedno i materijalni rezultat radionica.
Takođe sam metodološki pristup predmet je radioničarskog rada na način da svaka nova radionica čini jedan novi korak u ovom smislu.
Radionice su namenjene najširem krugu učesnika sa pretpostavkom da je bilo ko, kao učesnik društva i ujedno i istorijski subjekt, dovoljno kvalifikovan da učestvuje u diskusiji dajući svoju kritičku perspektivu kada se radi o zvaničnim reprezentacijama zajedničke istorije. Stoga, bazirajući se na ličnim iskustvima iz društvenog života svaki pojedinac/ka može se smatrati svojevrsnim ekspertom/kinjom u ovoj materiji.