Doktor Mladen Stojanović (1896-1942). Izvor fotografije: Muzej Kozare
Malden Stojanović je rođen u Prijedoru 1896. Još kao mladić je pokazivao buntovnu i borbenu prirodu i spremnost da se bori za ideale u koje je verovao. Kao gimnazijalac je uhapšen i osuđen u Tuzli zbog pripadništva «Mladoj Bosni» na šesnaest godina robije. Po završetku Prvog svetskog rata posvetio se studijama medicine u Zagrebu i Beču i kasnije lekarskom pozivu. Radio je u Zagrebu, Sarajevu, Dalmaciji i rodnom Prijedoru, gde je veoma brzo postao jedna od centralnih ličnosti, kao nesebičan lekar koji pomaže svima bez obzira da li mogu da mu plate. Postao je član KPJ neposredno pred početak Drugog svetskog rata. Mobilisan tokom Aprilskog rata, Doktor Mladen je bio svedok teškog poraza jugoslovenske vojske. Ubrzo po povratku u Prijedor odlučio je da se uključi u borbu protiv fašizma. Ugled koji je stekao pre rata u narodu, gotovo je predodredio Doktora Mladena da bude proglašen za vođu ustanka na Kozari i da preuzme rukovođenje partizanskim jedinicama koje su formirali seljaci i građani spremni na borbu protiv nacista i ustaša. Tokom leta i jeseni 1941. on je sa svojim saborcima vodio nekoliko borbi, u kojima je naneo velike gubitke neprijateljskim formacijama. Stanovnici kozarskih sela su masovno počeli da pristupaju partizanskim jedinicama u odlučnoj nameri da zaustave ustaške represalije nad srpskim stanovništvom, kao i četničke odmazde u muslimanskim selima. Kozarski odred je 5. decembra vodio najznačajniju bitku tokom te prve ratne godine. U bici na Mrakovici partizanima je pošlo za rukom da neprijateljima nanesu ogromne gubitke i da zarobe veliku količinu oružja. Ovenčan slavom, Doktor Mladen je prešao sa svojim saborcima u podgrmečki kraj, gde je naišao na nepodeljeno oduševljenje naroda. O iskrenoj podršci koju je Doktor Mladen imao među seljacima grmečkih sela prvi je ostavio pisana svedočanstva Branko Ćopić. U narodu identifikovan sa Milošem Obilićem, Doktor Mladen je postao legendaran junak o kome su spevane narodne pesme još za života. Sa kozarskim i grmečkim proleterima on je početkom februara krenuo u centralnu Bosnu. Tu su ih sačekale četničke jedinice koje su iz zasede napale proleterske borce i ranile dr Mladena Stojanovića. Uz brigu svojih saboraca i negu dr Danice Perović, on se sporo oporavljao narednih mesec dana u poljskoj bolnici u selu Jošavka. Četnici su, međutim, ubili sve ranjene partizane, a na samom kraju i njihovog komandanta dr Mladena Stojanovića.
U čitavoj Krajini legenda o Doktoru Mladenu je trajala tokom čitavog rata. Bio je jedan od prvih boraca partizanskih jedinica koji su proglašeni za Narodne heroje (samo četiri meseca od pogibije). Drugi krajiški odred je nastavio borbe sa neprijateljima do kraja rata noseći ime legendarnog doktora.
U socijalističkoj Jugoslaviji je veliki broj škola dobio njegovo ime, kao i različite institucije i ulice čime je njegovo ime trajno upisano u kolektivnom pamćenju.
Na jednom od kozaračkih vrhova (Mrakovica), na kome je Doktor Mladen vodio svoju najčuveniju bitku, 1972. godine je podignut monumentalni «Spomenik Revoluciji», posvećen palima za slobodu u Drugom svetskom ratu. Spomenik je visok 34 m i rad je čuvenog vajara Dušana Džamonje.
Literatura:
Rade Bašić, Doktor Mladen, Nacionalni park Kozara, Prijedor 1987.