Mauzolej posvećen Ernestu Čegavari u gradu Santa Klara na Kubi. Izvor fotografije: Wikipedia.
Ernesto "Che" Guevara je bio južnoamerički revolucionar, borac protiv imperijalizma i kolonijalizma i najpoznatiji svetski gerilac iz vremena hladnog rata. Njegov lik je i danas ikona levičarskih i antifašističkih pokreta koji u različitim pojavnim oblicima kapitalizma prepoznaju elemente fašističkih ideologija.
Rođen je u Argentini 1928. godine i još kao student medicine proputovao čitavu Latinsku Ameriku. U memoarima «Dnevnik motocikliste», Che je opisao svoje prvo putovanje i intelektualno sazrevanje. Suočen sa razmerama siromaštva, zaraznih bolesti i beznađa ljudi širom Južne Amerike koji su sebe videli kao “prezrene na svetu”, Che je prihvatio marksističku ideju proleterske revolucije i čitavog života se borio za pravo i jednakost svih i za ujedinjenje naroda Južne Amerike. Na putu je upoznavao ostrakizovane: bolesne, prosjake, komuniste, rudare. Obilazio je bolnice i mesta za izolaciju nepoželjnih – upravo ona mesta koja je nešto kasnije Michel Foucault označio kao centralne institucije nadziranja i kažnjavanja (zatvore, bolnice, škole). Ta Odiseja ga je promenila i navela da život posveti ideji revolucije.
Po završetku fakulteta Che se preselio u Meksiko, gde se 1955. priključio «Pokretu 26 juli» i, pored Fidela i Raula Castra, postao jedan od najznačajnijih političkih, vojnih i diplomatskih prvaka kubanske revolucije. Kao harizmatski lider, velike hrabrosti i nepokolebljivosti, snažno je privlačio mase Kubanaca u gerilske jedinice. Ideje revolucije je širio po čitavoj Kubi i preko piratske radio stanice Radio Rebelde, koju je osnovao 1958. Posle pobede revolucije, nalazio se na najvišim političkim pozicijama, bezrezervno afirmišući ideje socijalne pravde i jednakosti. Veru u svetsku revoluciju je širio neumornim radom, stalnim obraćanjima narodu, ali i knjigom «Gerilsko ratovanje» koja je postala neizostavan priručnik za revolucionare širom sveta. Kao diplomatski predstavnik Kube proputovao je gotovo sve kontinente. Na jednom od brojnih putovanja odbio je da položi venac na Grob neznanog vojnika u Japanu distancirajući, i na simboličnom nivou, Kubu od militarističke politike Japana tokom Drugog svetskog rata. Na taj način, on je i formalno potvrdio identifikaciju revolucionara sa antifašističkim idealima.
Borio se protiv imperijalističke politike SAD i bio glavni promoter vojnog povezivanja sa Sovjetskim Savezom i ideje postavljanja nuklearnih raketa na Kubi. Posle Sovjetskog odustajanja od podizanja vojnih baza, Che je izjednačio ulogu i odgovornost dveju supersila u hladnom ratu.
Vođen revolucionarnim idealima, napustio je Kubu 1965. i pridružio se gerilcima u Kongu i Mozambiku, da bi se na kraju vratio u Južnu Ameriku. U Boliviji je formirao Narodnooslobodilačku armiju Bolivije verujući da će pokrenuti internacionalnu revoluciju. Njegovi protivnici, među kojima je bilo nacističkih emigranata koji su posle Drugog svetskog rata izbegli u Latinsku Ameriku, su pružili odlučujuću pomoć agentima CIA koji su u oktobru 1967. organizovali akciju njegovog hapšenja i likvidacije u šumama Bolivije.
Literatura:
Jon Anderson, Che Guevara, A Revolutionary Life, Revised edition, Grove/Atlantic, Inc, New York 2010; Ernesto Če Gevara, Gerilsko ratovanje, predgovor Hari "Pombo" Viljegas; prevod Dušan Popović, IPS Media Beograd 2008; Zoran Stanojević, Če Gevara i latinskoamerička revolucija, Istrazivacko izdavacki centar SSO Srbije, Beograd 1983.