Narodna heroina Spasenija Cana Babović. Izvor fotografije: Wikimedia
Učešće ali i stradanje žena u Drugom svestskom ratu u velikoj meri je doprinelo afirmaciji žena u jugoslovenskom društvu posle Drugog svetskog rata. Od 1 700 000 žrtava koje je Jugoslavija podnela tokom Drugog svetskog rata oko 620 000 su bile žene. Samo u logorima je stradalo i ubijeno preko 280 000 žena.
Tokom Drugog svetskog rata u redovima Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije borilo se preko 100 000 žena od kojih je 25 000 poginulo. Više deseteina hiljada ih je ranjeno. Mnoge od njih su posatale teški invalidi. Kao pripadnice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, mnoge žene su postale oficiri (više od 2000 žena), partijski i skojevski rukovodioci, delegati, politički komesari, komandiri i komandanti, referenti saniteta, bolničarke, puškomitraljesci, bombaši itd. Partizansku spomenicu 1941. ponelo je ukupno 3344 žena.
Orden narodnog heroja Jugoslavije dodeljen je devedeset jedan put narodnim heroinama Jugoslavije – prvi put, 15. oktobra 1943. Mariji Bursać, borcu-bombašu Desete krajiške udarne brigade. Marija Bursać bila je jedna od 73 narodne heroine kojima je Orden narodnog heroja Jugoslavije dodeljen posthumno. Orden narodnog heroja Jugoslavije dodeljen je za života u slučaju 17 žena. Prva žena koja je za života odlikovana Ordenom narodnog heroja bila je Spasenija Cana Babović (5. jul 1952).
Broj žena odlikovanih Ordenom narodnog heroja predstavlja 6, 87 % od ukupnog broja odlikovanih pripadnika Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i Partizanskih odreda Jugoslavije (1323).
Najviše žena koje su ponele Orden narodnog heroja Jugoslavije u bivšoj Jugoslaviji bilo je rodom sa teritorije Srbije (27). Najviše žene koje su posthumno odlikovane Ordenom narodnog heroja Jugoslavije stradalo je 1943. godine. Ordenom narodnog heroja Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata tj. 1943. godine odlikovane su svega dve žene dok je najveći broj narodnih heroina odlikovan 1953. godine.
dr Sanja Petrović Todosijević
Literatura:
Leksikon. Narodnooslobodilački rat i revolucija u Jugoslaviji 1941-1945, I-II, Beograd, Ljubljana: IRO „Narodna knjiga“, IRO „Partizanska knjiga“, OOUR Izdavačko publicistička delatnost, 1980.
Жене Србије у НОБ. Нолит: Београд, 1975.