Pripadnici Nacionalnog pokreta (alb. Balli Kombëtar). Izvor fotografije: znaci.net
Balisti su bili jedna od nekoliko albanskih kvislinških formacija koje su delovale na delu jugoslovenske teritorije koja je tokom Drugog svetskog rata bila pripojena tzv. Velikoj Albaniji. Odrednica označava pripadnost organizaciji Nacionalni pokret (alb. Balli Kombëtar) koja je osnovana u Albaniji u novembru 1942. kao rivalski pokret i protivteža Albanskom narodnooslobodilačkom pokretu. Organizacija je imala antikomunistički karakter i okupljala je predstavnike zemljišne aristokratije, kapitala i liberalne inteligencije. Na njenom čelu je bio bivši diplomata i političar konzervativnih shvatanja Midhat Frašeri.
Tokom 1943. balisti se organizuju i kroz vojne formacije na teritoriji Albanije, Kosova i zapadne Makedonije. Ova vojno-politička organizacija je deklarativno istupala protiv okupatora i imala nominalno antifašistički karakter, a istovremeno je stupala u aktivnu kolaboraciju prvo sa italijanskim, a potom sa nemačkim okupatorima. Glavni neprijatelji za baliste bili su albanski partizani, a održavanje veza sa Britancima trebalo je da osigura restauraciju starog poretka po završetku rata. U ovim bitnim karakteristikama balisti pokazuju veliku sličnost sa pokretom Draže Mihailovića.
Na jugoslovenskim prostorima balisti su počinili brojne zločine i masovna ubistva nealbanskog, u prvom redu srpskog stanovništva. Pored balista na ovim teritorijama delovali su i drugi albanski kvislinzi (vulnetari, žandarmerija, Kosovski puk, Skenderbeg SS divizija i drugi), ali veoma često se u jugoslovenskim/srpskim izvorima i publicistici oni svi zbirno nazivaju balistima. Tako se i velika pobuna Albanaca na Kosovu i Metohiji (1944-1945) naziva balističkom. Pokret je uništen slamanjem ove pobune i pobedom NOP u Albaniji.
Aleksandar Miletić
Literatura:
Bernd Jürgen Fischer, Albania at War, 1939-1945, London: C. Hurst & Co. Publishers, 1999; Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar, 1992.