Zatočenici logora Aušvic nakon oslobođenja 27. januara 1945.
Osnovno značenje pojma podrazumeva osobu (ili grupu) koja je ugrožena, povređena, prognana, ili stradala zbog brutalnih aktivnosti drugih. U širem kontekstu, žrtva je termin koji je ključan za funkcionisanje savremenih društava. Žrtve ratova, terorističkih akcija i političkih sukobljavanja predstavljaju osnov na kome se uspostavlja kolektivno sećanje i gradi veza među članovima zajednice.
Način na koji se potomci sećaju martirstva svojih predaka konstituiše ideološke okvire. Uz veličanje herojstva, isticanje martirstva je postalo osnov svih istorijskih narativa i konsekventno brojnih političkih programa. Od 1918. do 1941. vojničke žrtve i različiti vidovi njihovog komemorisanja su predstavljali osnov okupljanja zajednice. Od ranih 60-ih, civilne žrtve fašističkog terora iz Drugog svetskog rata su ključno definisale hladnoratovsku istorijsku kulturu. Nakon pada Berlinskog zida, pitanje jevrejskih žrtava je postalo centralni narativ savremenih društava. Uz Jevreje su, kao žrtve nacističke i fašističke koalicije, prepoznati politički oponenti (na prvom mestu komunisti), Romi, homoseksualci, osobe sa posebnim potrebama, Jehovini svedoci, slovenski narodi, ali i zarobljeni crvenoarmejci.
Nakon Drugog svetskog rata, termin „žrtve fašističkog terora” je predstavljao važan moto u kreiranju nove Jugoslavije kao države pomirenja. Neutralno rešenje, koje nije pominjalo nacionalnu pripadnost žrtava, odslikavalo je ideologiju „bratstva i jedinstva” na kojoj je počivalo jedinstvo zajednice.
Nakon raspada Jugoslavije i ratova 90-ih, gotovo sve zaraćene strane su izgrađivale nacionalne identitete lamentirajući nad „svojim” žrtvama i pokušavajući da rehabilituju pojedince iz sopstvenih redova koji su osuđeni kao odgovorni za stradanje civila druge strane.
IZVORI:
Michael Wieviorka, Violence, A New Approach, SAGE Books, London 2009,
Olga Manojlović Pintar, Arheologija sećanja, Spomenici i identiteti u Srbiji 1918–1989, Čigoja, Beogad 2014.