Pablo Pikaso dok radi na slici “Gernika”. Izvor fotografije: Pablo Picasso
Gernika je gradić u španskoj provinciji Baskiji, čije je ime postalo sinonim stradanja i surovog fašističkog odnosa prema nedužnim civlima. Nemački bombarderi Luftvafeove legije Kondor, uz pomoć italijanske fašističke avijacije, su na poziv Frankovih falangista izvršili stravičan napade na grad 26. aprila 1937. Operacija Rügen, kako je nazvano bombardovanje Gernike, je prema rečima napadača bila uspešna. U stvarnosti to je značilo stotine ubijenih, hiljade ranjenih ljudi i potpuno uništen drevni grad. Do toga dana Gernika se nalazila van linija fronta i život u njoj se odvijao uobičajenim ritmom. U trenutku napada u gradu je bio pijačni dan i na centralnom trgu je bila okupljena masa sveta. Iako se razlikuju procene broja stradalih, nesumnjiva je prekomerna upotreba sile koja je trebalo da zaplaši republikanske snage, ali i da čitavom svetu pokaže snagu oružja nacističke Nemačke. Bilo je to, naime, prvi put da su nemačke trupe posle 1918. delovale van granica svoje zemlje.
Stradanje Gernike ovekovečio je Pablo Pikaso u junu 1937. čuvenom slikom “Gernika”. Nekoliko meseci ranije on je angažovan od strane republikanaca da pripremi španski paviljon na Pariskoj internacionalnoj izložbi. Upravo je Pikasova predstava stradanja ljudi, životinja i grada Gernike u toku rata koji je trajao od 1936. do 1939. godine postala najčuveniji simbol 20. veka. Na ulazu u španski paviljon, te 1937. godine, su pored Pikasove Gernike postavljene parole: Mi se borimo za suštinsko jedinstvo Španije. Mi se borimo za integritet španske zemlje. Mi se borimo za nezavisnost naše zemlje i za pravo španskog naoda da odluči o svojoj sudbini.
Pikosova slika je kao najsnažnija osuda rata i ratnih razaranja izlagana širom sveta, uključujući i Ujedinjene nacije. Danas se nalazi u Madridu u Umetničkom centru Nacionalnog muzeja Kraljice Sofije.
Literatura:
Gijs van Hensbergen, Guernica: The Biography of a Twentieth-Century Icon, A&C Black, Bloomsbury, London, New Delhi, New York, Sydey 2013.